Vijfentwintig jaar na de val van de Berlijnse muur lanceerden mijn collega’s van Bureau Boven en ik in 2014 het Iron Curtain Project: met online verhalen en offline evenementen. We onderzoeken op welke manier het voormalige IJzeren Gordijn nog steeds van invloed is op het alledaagse leven van nu, en wat er over is van het optimisme na de val van de muur. Een project dat voortdurend in ontwikkeling is.
inds een paar maanden werk ik ook voor het geweldige radioprogramma Nooit meer Slapen. Dit is een cultuurprogramma van de VPRO op Radio 1. In het eerste uur van Nooit meer Slapen wordt live een schrijver, beeldend kunstenaar, regisseur, theatermaker, acteur, muzikant (etc) geinterviewd over zijn/haar werk, persoonlijk leven en drijfveren.
Ik bereid die interviews inhoudelijk voor. Dit deed ik o.a. voor de gesprekken met muzikant Kyteman, kunstenaar David Bade, schrijver/regisseur Threes Anna, kunstenaar Roy Villevoye, tekenaar Hanco Kolk, regisseur Lotte van den Berg, en tekenaar Theo van den Boogaard.
Samen met Roos Menkhorst deed ik onderzoek naar de oudste pilotenopleiding van Nederland, nu CAE Aviation geheten, voorheen bekend als NLS. Pilotenoverschot of niet, de vliegopleiding bleef onverminderd honderden studenten aannemen – à ruim een ton per student. De selectiecriteria werden versoepeld, terwijl op de arbeidsmarkt de sollicitatie-eisen steeds strenger werden. ‘Jullie zijn wandelende geldzakjes,’ aldus een instructeur.
Voor het project nieuwejournalistiek.nl volg ik de journalistieke startup Blendle een aantal jaar. De startup die losse artikelen aan de man wilde brengen, gaat nu ook abonnementen aanbieden.
In de gevangenis in het Belgische dorpje Merksplas zitten psychisch zieke gevangenen opgesloten zonder behandeling. Officiële datum van vrijlating: 31 december van het jaar 9999. Filmmaakster Ellen Vermeulen probeerde voor de film 9999 in hun hoofden te kruipen.
Een man staat voor een muur en staart voor zich uit. Een man rookt zijn zoveelste sigaret. Een man blaast liggend op zijn bed tegen een veertje. Een man ijsbeert: twee stappen naar de muur, twee stappen naar de deur. En dat heel vaak.
“Alles is tijdloos”, zegt de Belgische filmmaakster Ellen Vermeulen. “Er is geen chronologie, geen eerder of later, geen ontwikkeling.” Voor de vijf personen die Vermeulen portretteert in haar film 9999 bestaat alleen de eindeloosheid.
De Yes Men, beroemd om hun bizarre acties waarin ze zich voordoen als vertegenwoordigers van grote bedrijven, zijn ‘volwassen’ geworden. Tussen alle hilarische acties door, vragen ze zich soms stiekem af: ‘Heeft het wel zin?’
Typisch een Yes-Men-actie: je trekt een (slechtzittend) pak aan, huurt een zaaltje, nodigt een boel journalisten uit, en doet alsof je een zeer belangrijk figuur bent van de – in dit geval – Amerikaanse Chamber of Commerce. Vervolgens verklaar je een boodschap die bizar, ‘te mooi om waar te zijn’, of uiterst cynisch is. Je pleit als machtig lobbyorgaan Chamber of Commerce bijvoorbeeld voor een ‘ferme wetswijziging’ om klimaatverandering tegen te gaan. Immers: klimaatverandering is ‘bad for business’. Dat de echte Chamber of Commerce nog tijdens je ‘persconferentie’ komt roepen dat je een zwendelaar bent, doet daar niks aan af. Sterker nog: het leidt alleen maar tot meer media-aandacht. En dus meer aandacht voor het probleem.
Samen met mijn collega’s van Bureau Boven maakte ik Strijp-S Stories, een audiotour over het voormalige Philipsterrein in Eindhoven, Strijp-S. Een geluidswandeling vol verhalen over het verleden en het heden van het terrein. Over de vrije geesten van het NatLab; papegaaien in tv-studio’s; en de eerste elektronische muziek van Kid Baltan die dance-dj’s van nu nog steeds inspireert, ’slimme’ vloeren en meebewegende lantaarnpalen.
Vanuit Denemarken is de 27-jarige Maryam Al-Khawaja de spreekbuis voor de Bahreinse mensenrechtenactivisten. Hoewel haar vader in de gevangenis wordt gemarteld, blijft Maryam pleiten voor geweldloos verzet.
Maryam Al-Khawaja was in het ordentelijke Kopenhagen toen ze gebeld werd door de voorzitter van de mensenrechtenorganisatie uit Bahrein. “Ik heb nu zoiets verschrikkelijks gehoord, dit moet je onder de internationale aandacht brengen”, zei hij. Hij vertelde haar over een politieke gevangene die vreselijk was gemarteld, zowel mentaal, fysiek, als seksueel. Toen men probeerde de gevangene te verkrachten, had hij net zo lang met zijn hoofd tegen de muur gebeukt tot hij bewusteloos was geraakt. “En schrijf zijn naam erbij”, vervolgde de man. “Abdulhadi Al-Khawaja.” De gevangene was Maryam’s vader.
Zolang de 83-jarige Egyptische Nawal El Saadawi zich kan heugen, schopt ze overal tegenaan. Tegen de hoofddoek, het geloof, en vrouwenbesnijding, maar ook tegen make-up, het kapitalisme en zelfs tegen de film over haarzelf.
Ondanks haar opvallend witte haren, doet de 83-jarige Nawal El Saadawi misschien nog wel het meest denken aan een opstandig kind. Een kind dat graag heeft dat de dingen gaan zoals zij het wil. Koppig, en vol energie. Ze trekt haar eigen plan, en lijkt zich verder nergens wat van aan te trekken. Zo ontvangt El Saadawi haar gasten in hotelbed, in pyjama. Behoedzaam richt ze de spot van de buigzame halogeen leeslamp naast haar bed precies zo dat ‘ie recht in het gezicht van de interviewer schijnt.
Wajong Arbeidsgehandicapten met een uitkering moeten vanaf 1 januari aan het werk. Dat is soms wennen. Op een cursus kun je leren hoe je met deze collega’s omgaat.
Op Martine Klasens’ eerste werkdag als interne relatiemanager bij pensioenuitvoerder PGGM ging collega Monique Rienties (45) naast haar staan. “Wat kun jij vanaf hier allemaal zien?” vroeg ze Klasens. En ook: “Kun je zelf met de roltrap, of moet ik helpen?” Rienties probeerde zich zo goed mogelijk in te leven in haar nieuwe collega.
